Terminal - podstawowe komendy i koncepty

Szukanie pomocy

Sprawdzanie co jest czym oraz do czego służy

• man - manual
• apropos - wyszukujemy nim słów kluczowych (np w opisach programów etc)
• whatis -
• file - opisuje typ pliku

Wyrażenia regularne

link do regexów

Pliki

Uprawnienia plików

Każdy plik w linuxie ma swoje uprawnienia, które są podzielone na trzy grupy:

• właściciel u
• grupa g
• inni o

Każda z tych grup ma swoje uprawnienia do pliku, które są podzielone na:

• odczyt r
• zapis w
• wykonanie x

Poza tym są też specjalne uprawnienia:

• s - setuid (gdy dla właściciela), setgid (gdy dla grupy), sticky bit - jest to flaga, która może mieć różne efekty w zależności od tego, czy jest ustawiona na piku, czy nafolderze. przykład
• na pliku wykonywalnym - jeśli jest ustawiona to plik będzie wykonywany z uprawnieniami właściciela pliku, a nie osoby, która go uruchomiła. Tzn może być używana do uruchamiania aplikacji z uprawnieniami roota, nawet jeśli się nim nie jest.
• na folderze - jeśli setgid jest ustawiony na folderze, to każdy plik stworzony w tym folderze będzie miał grupę ustawioną na grupę folderu, a nie grupę użytkownika, który go stworzył.

Przykładowe

Wartość 0770 wszyscy w grupie mogą dodawać, usuwać i czytać sobie nawzajem pliki w folderze, ale nie mogą sobie nawzajemi pisać.

sudo chmod 0770 folder

Wartość 1770 daje takie uprawnienia jak wyżej z tą różnicą, że tylko właściciel pliku może go usunąć.

sudo chmod 1770 folder

Wartość 2770 oznacza, że wszyscy użytkownicy grupy mogą dodawać, czytać, zadpisywać i usuwać sobie nawzajem pliki w folderze.

Wartość 3770 oznacza to samo co wyżej z tą różnicą, że tylko właściciel może usuwać pliki.

pierwsza cyfra jest wynikiem sumowania sticky bit + 2 * setgid

ls -l
#-rw-r--r-- 1 user privileged_users 0 Oct  9 12:00 plik.txt

Pierwszy znak to typ pliku, a kolejne trzy grupy to uprawnienia dla właściciela, grupy i innych. Czyli przykładowy ciąg -rw-r--r-- można rozpisać na

• pierwszy bit jako - (plik zwykły) (może być też d dla folderów)
• właściciela jako rw-
• grupę jako r--
• i innych jako r--.

Można to także przedstawić w formacie zapisu liczbowego, gdzie każda grupa ma swoją wartość: r=4, w=2, x=1.

#-rw-r--r--
# 110 100 100
# 6   4   4

Ten zapis może być wykorzystywany chociażby przez komendę chmod, która przyjmuje różne waroanty argumentów link.

chmod 777 plik.txt #nadanie pełnych uprawnień wszystkim
chmod 755 plik.txt #nadanie pełnych uprawnień właścicielowi, a grupie i innym tylko odczytu i wykonania

# zapis zmieniający uprawnienia
chmod u+x plik.txt #dodanie uprawnień do wykonania dla właściciela
chmod u-x plik.txt #usunięcie uprawnień do wykonania dla właściciela
chmod g+rw plik.txt #dodanie uprawnień do odczytu i zapisu dla grupy

Szukanie plików

find -name a*n.java

Rozmiary folderów

domyślne ls ni pokauje rozmiarów folderów. Do tego należy użyć komandy du

du -s /home/ja

Przydatne flagi:

• -s -pokaż tylko wybrany folder bez podfolderóœ
• -h - human readable, zaokrągla do GB, MB etc.
• --max-depth=2 - maksymalna głębokość przy pokazywaniu podfolderów

Pisanie do plików

Każda aplikacja ma wejście (stdin) oraz dwa wyjścia (stdout-zwykłe i stderr-dla błędów)

Z pomocą poniższych komend możemy przekierowywać wyjścia programów do urządzeń lub plików

Komenda	Działanie
<	deviceredirects stdin to the device
>>	deviceredirects stdout to the device (appends to the end)
> device	redirects stdout to the device (overwrites previous content)
2> device	redirects stderr to the device (overwrites previous content)
2>&1	redirects stderr to the device associated to stdout

cat logi.log | grep "10-10-2022" > logs_from_10-10-2022.log

Obróbka tekstu

Wyszukiwanie wzorca

cat PLIKI | grep wyszukiwane_slowo

grep -r . #przeszukanie wszystkich plików (nawet binarnych) w danym folderze

strings służy do wypisywania stringów z plików binarnych (dobrze współdziała z grep)

strings PLIK

Inne przydatne flagi grepa

-v --invert-match	odwrócony grep, przekazuje tylko to, co nie pasuje
-B, --before-context=ILE	Wypisz ILE linii po przed znaleziskiem wyświetlić
-A, --after-context=ILE	Wypisz ILE linii po znalezisku wyświetlić

Dzielenie dłuższych łańcuchów znaków

cut - proste wycinanie fragmentów tekstu

• -b byte - wydziela poszczególne bajty

echo "abcdefgh" | cut -b 1,3,5-6
# acef

echo "qwer tyui xxx" | cut -d " " -f 2 #-d delimiter (separator) -f pole
#tyui

-f przyjmuje liczby w następujących formatach: N, N-M, -M, N-, X,Y,Z

head - służy do pokazywania tylko wybranych linii.

cat ./dlugi_plik.log | head -n 100 #drukuje tylko 100 pierwszych linii

W wypadku, gdy chcemy wydzielić samą nazwę pliku ze ścieżki warto użyć komendy basename

basename /sciezka/do/pliku/plik.txt
# plik.txt

Manipulacja tekstem

sed służy do nieco bardziej zaawansowanych manipulacji

echo "abcdefbc" | sed "s/bc/BC/" # zamień pierwszy pasujący ciąg (bc) na BC
#aBCdefbc

TODO

Zmienne

Zmienną tworzymy za pomocą znaku =, który przypisuje wartość do dane identyfikatora. identyfikator=wartość.
Aby uzyskać dostęp do zawartości używamy $ przed nazwą zmiennej.

$ msg=”Hello World”
$ echo $msg
Hello World

Wstawianie zmiennych w tekst

Jest kilka sposobów, aby mieć w sktyptach tekst, który jest zależny od sytuacji. Możemy do tego wykorzystywać:

• Zmienne /my/path/to/${EDITED_FILE}

• Wyniki funkcji ` dsd

Argumenty

Każda funkcja, czy też skrypt bashowy może mieć przekazywane poprzez proste podanie ich po wywołaniu.

Dla skryptu:

#!/bin/bash

wyprintuj_argument()
{
    #tutaj odwołujemy się do pierwszego argumentu przekazanego do funkcji
    #a nie do skryptu
    echo "argument $1"
}

wyprintuj_argument $1
wyprintuj_argument $2

przy wywołaniu ./skr.sh Hello 222 Otrzymamy

argument Hello
argument 222

Zwroty przydatne przy obsłudze argumentów

$0	Nazwa wołanej komendy/skryptu
$1 $2 $3	poszczególne argumenty (pierwszy, drugi, trzeci)
$#	Liczba argumentów
$*	Wszystkie argumenty jako jeden string
$@	Wszystkie argumenty jako lista

xargs

Jeśli chcemy wykorzystywać wyjścia mechanizm strumieni do przekazywania argumentów to możemy użyć także komendy xargs

#Wywołanie komendy rm dla każdego znalezionego pliku
find /path -type f -print | xargs rm

Flagi:

• -n - maksymalna liczba argumentów
• -d, --delimiter - podział na części (komenda zostanie wywołana wielokrotnie)

echo -n 123-456-7890 | xargs echo
#> 123-456-7890
echo -n "123-456-789" | xargs -n 1 -d - echo
#> 123
#> 456
#> 789

• -I, -i, --replace= pozwala na elastyczne wstawianie otrzymanego argumentu

#Stworzy pliki 123.txt 456.txt 789.txt
echo -n "123-456-789" | xargs -d - -n 1 -I{} echo {}.txt

Procesy

Łączniki:

• && -wykonaj kolejny proces, jeśli poprzedni się powiedzie (retcode 0)
• || - wykonaj następny, gdy poprzedni to porażka
• & - proces jest utuchamiany w tle (jego pid można zdobyć za pomocą $!)

TODO więcej

Warunki

Warunki sprawdza się za pomocą komendy test z odpowiednimi flagami. Można to także robić za pomocą wmieszczając warunek w nawiasach []. Możliwy jest też wariant z dwoma nawiasami [[ cośtam ]] jest on wspierany przez wszystkie nowsze systemy używające Basha, ale mimo wszystko może byc on niekompatybilny ze starszymi.

Warto pamiętać, że bardzo ważne tu są spacje i aby o nich nie zapomnieć.

Samo test jako komenda nie robi nic po prostu sprawdza warunek i zależnie od niego zwraca jakiś kod.

[ 1 -gt 100 ]
echo "Ret: $?" #zwraca kod ostatnio działającej aplikacji
# Ret: 1

[ 100 -gt 1 ]
echo "Ret: $?"
# Ret: 0

Operator	Description
! EXPRESSION	The EXPRESSION is false.
-n STRING	The length of STRING is greater than zero.
-z STRING	The lengh of STRING is zero (ie it is empty).
STRING1 = STRING2	STRING1 is equal to STRING2
STRING1 != STRING2	STRING1 is not equal to STRING2
INTEGER1 -eq INTEGER2	INTEGER1 is numerically equal to INTEGER2
INTEGER1 -gt INTEGER2	INTEGER1 is numerically greater than INTEGER2
INTEGER1 -lt INTEGER2	INTEGER1 is numerically less than INTEGER2
-d FILE	FILE exists and is a directory.
-e FILE	FILE exists.
-r FILE	FILE exists and the read permission is granted.
-s FILE	FILE exists and it's size is greater than zero (ie. it is not empty).
-w FILE	FILE exists and the write permission is granted.
-x FILE	FILE exists and the execute permission is granted.

Dopiero po połączeniu z wyrażeniami warunkowymi się przydaje.

Uwagi

• = oraz -eq działają inaczej np 01 = 1 da fałsz, ale 01 -eq 1 da prawdę

Warunki if

 #nie musi tu być koniecznie test, może to być dowolna. Jeśli zwraca ona 0 to mamy sukces i wchodzimy do środka
if apka_zwracająca_jakiś_kod
then
    komendy
fi

#wariant z else
if apka_zwracająca_jakiś_kod
then
    komendy
else
    inne komendy
fi

Pętle

for - iteruje po liście

for variable in valuelist
do
    something
done

Listą mogą być argumenty programu

#!/bin/bash
echo The number of arguments is: $#
echo The entered command line is: $0 $@
echo The command arguments are:
for i in "$@"
do
    echo $i
done

... albo pliki w folderze

for k in *
do
    cp $k $k.bak
    echo $k copy created
done

lub wynik komendy (używamy do tego $())

for i in $(ls)
do
    echo $i
done

//TODO opis skrótów klawiszowych Ctrl-C Ctrl-D etc // https://www.howtogeek.com/howto/ubuntu/keyboard-shortcuts-for-bash-command-shell-for-ubuntu-debian-suse-redhat-linux-etc/